Normalde her adet döneminde beyin ve yumurtalıklardan salgılanan hormonların etkisi ile endometrium adı verilen rahim iç zarında da değişiklikler olur.
Adet siklusunun ilk yarısında yani yumurtlamadan önce endometrium giderek kalınlaşırken yumurtlama olduktan sonra artık daha fazla kalınlaşmaz ancak olgunlaşır. Bu ikinci döneme siklusun luteal fazı adı verilir.
Luteal faz defekti ya da luteal faz yetmezliği ise siklus günü ile karşılaştırıldığında endometriumun 2 gün ya da daha fazla geride olması anlaşılır.
Normal kadınlarda değişik zamanlarda %30 oranında saptanır. Eğer iki adet dönemi arka arkaya saptanır ise infertilite nedeni olabileceği kabul edilir. İnfertilite nedeni ile tedavi olan kadınların %3-4’ünde sorun luteal faz defektidir.Tekrarlayan düşüklerde bu oran biraz daha yüksektir.
Luteal faz yumurtlamadan sonra yumurtalıklardan salgılanan progesteron hormonunun etkisi altındadır. Progesteron yetersizliğinin luteal faz defektine neden olabileceği düşünülmektedir. Yüksek prolaktin düzeyleri de LFD’ne neden olabilir. Ayrıca ovülasyon indüksiyonu için klomifen alan kadınlar da risk altındadır.
Tanı
Luteal faz defektinin bir hastalık olup olmadığı tartışmalıdır.Bazıları durumun normalin bir varyasyonu olduğu, her kadında zaman zaman görülebileceğini kabul etmektedirler.
LFD’de tanı kanda siklusun 21. gününde progesteron düzeylerinin tespiti ile konsa da altın standart endometrium biopsisidir.Çünkü progesteron endometriumun yapısından çok yumurtlamanın olup olmadığı hakkında fikir verir.
Adet siklusunun 21. gününde progesteronun 6.5 ng/ml’den yüksek olması ovülasyon olduğunu düşündürür. Değerin tek bir sefer 6.5 ng/ml altında olması ovülasyon olmadığı anlamına gelmez.
21. gün progesteron düşük bulunur ise 2 gün daha arka arkaya bakılır. 3 günün ortalaması 10 ve üstünde olur ise ovülasyon olduğuna karar verilir.
Biopside ise yapılan küçük bir kürtaj ile günleme (endometrial dating) yapılır. Burada endometriumun olması gerekenden 2 gün ya da daha fazla geride olması tanı için gereklidir. 2 defa arka arkaya sikluslarda bu bulguya rastlanır ise tanı konmuş olur.
Tedavi
LFD tedavisi tıbbidir. Ancak bu durum saptandığında tedavi gerektirip gerektirmediği konusunda fikir birliği yoktur. Tedavi planlanacak ise ilk tercih edilen yöntem ovülasyon indüksiyonunda kullanılan ilaçlardır.Bu tedavinin tek önemli riski çoğul gebelik oranlarının yüksek olmasıdır.Ovülasyon çeşitli yöntemler ile saptandıktan sonra progesteron içeren ilaçlar kullanılır.