En ilkel toplumlardan en gelişmiş toplumlara kadar hepsinde dış görüntü büyük önem taşır. Bazı toplumlarda çirkin kabul edilen görüntüler bazılarında çok güzel olarak sayılabilir. Gelişmiş toplumların pek çoğunda ise kadın vücudundaki erkek tipi tüyler çirkin kabul edilir ve kadınlar bu istenmeyen tüylerden kurtlumak için çok değişik yöntemler ararlar. Normalde kadın vücudunda erkek tipi olmayan kıllardaki genel artışa hipertrikozis adı verilirken özellikle orta hat üzerindeki erkek tipi sert, siyah renkte olan kıllanmaya hirsutism denir. Hirsutism kabaca kadınlarda, olmaması gereken bölgelerde kıllanma olması demektir. Genelde yüzde şakaklarda, çenede, dudak, üstlerinde, meme başı etrafında, iki meme arasında, göbek çevresinde, kasık ile göbek arasındaki orta hatta, bacakların iç yanında, sırtta, kalçalarda ve kasıklarda yoğundur.
Hirsutism androjen adı verilen erkeklik hormonlarının fazlalığının (hiperandrojenizm) en sık bulgusudur. Bu tür vakalarda bir diğer kozmetik sorun da akne yani sivilcelerdir.Bunun nedeni androjen hormonların fazlalığına bağlı olarak deriden yapılan madde miktarının da artması ve sonuçta bunların tıkanarak sivilceleşmesidir.
Kıl kökleri (follikül) androjenlere karşı duyarlıdırlar. Bu follikülllerin sayısı genetik olarak belirlenir ve avuç içi ve ayak tabanı dışında bütün deride bulunur.Kıl gelişimi devamlı olmayıp aktif ve inaktif fazlardan oluşan döngüsel bir pattern izler. Bu dönemler her kıl follüklünde aynı evrede değildir. Örneğin kafamızdaki saçlarda bazı kıl follükülleri gelişme, bazıları dinlenme bazıları da dökülme evresindedir. Ama saçımız sürekli uzuyor gibi davranır.Oysa her seferinde aynı saç teli uzamamaktadır.Bütün follüküller eş zamanlı davrandığında dökülme izlenir.
Hormonal etkiye göre ise kıllar 3 kısma ayrılır
- Nonseksüel kıllar (kirpik, kaş, kol, bacak)
- Her iki cinsete de olan kıllar (koltukaltı, kasık, kafa)
- Erkek tipi (bıyık, kulak, burun, göğüs, göbek)
Erkeklik hormonları kılların daha koyu ve sert olmasını sağlar. Bu değişim geri dönüşümsüzdür.
Bazen erkek tipi kıllanma yani hirsutism hormon dengesi tamamen normalken ortaya çıkar. Burada hormon düzeyleri normal olmasına rağmen kıl köklerinin bu hormonlara olan hassasiyeti artmıştır. Hastaların büyük kısmı bu gruba girer. Hormonal bir patolojinin olmadığı bu duruma idiopatik hirsutism adı verilir. Hastalar normal adet görürler. İdipatik hirsutism de erkeklesme (virilism) belirtileri olmaz. Bunlar seste kalinlasma, erkek tipi saç dökülmesi gibi belirtilerdir.
Nedenleri
Hirsutism yapan nedenleri sırlamak gerekirse:
- Genetik (ırk, ailesel, kişisel farklılıkları)
- Fizyolojik (erken ergenlik vb.)
- İdiopatik
- İlaçlara bağlı
- Böbrek üstü bezi tümörler
- Böbrek üstü bezinin fazla çalışması
- Polikistik over (PCO)
- Hormon salgılayan over tümörleri
- Tiroid hastalıkları
- Hipofiz bezi hastalıkları
- Çift cinsiyet
Tedavi
Burada amaç erkeklik hormonunu baskıladıktan sonra mevcut fazla kılların yok edilmesidir. Bu amaçla epilasyon, laser gibi yöntemler kullanılır. Tedavi var olan kılları azaltmaz. Sadece yenilerinin çıkmasına engel olabilir.