Hamilelik ve Çinko

Çinko dünya üzerinde bilinen tüm yaşam şekilleri için gerekli ve elzem olan minerallerden birisidir. İnsan yaşamındaki önemi ve eksikliğinde karşılaşılan sağlık sorunları nispeten yakın bir geçmişte, 1960’lı yılların başında fark edilmiştir.

Çinko ne işe yarar ?
Çinko protenlerin ve hücre zarının yapısında yer alan minerallerden birisidir.Çinkonun eksik olması proteinlerin dengede kalmasını güçleştirirken hücenin de işlevinin bozulmasına ve oksidasyon adı verilen hasar verici olaylara daha duyarlı hale gelmesine neden olur. Çinko aynı zamanda genlerin sorumlu oldukları proteinleri üretmesin de de rol oynar. Bunlar dışında 100’den fazşa enzimin sağlıklı ve doğru şekilde işlev görebilmesi de yeterli çinko varlığına bağlıdır.

Çinko eksikliğinde neler olur?
Çinko eksikliğinin neden olduğu durumlar, ancak acrodermatitis enteropatica adı verilen genetik bir hastalığın fark edilmesinden sonra anlaşılabilmiştir. Bu hastalıkta çinko emilimi ve vücutaki dolaşımında bozukluk söz konusudur. Şiddetli çinko eksikliğinin neden olduğu bulgular şunlardır

• Çocuklarda büyüme ve gelişimin yavaşlaması ya da tamamen durması
• Cinsel gelişimin gecikmesi
• Ciltte düküntüler
• Şiddetli ishal
• Bağışıklık sistemi bozuklukları
• Yara iyileşmesinde gecikme
• İştahsızlık
• Tat alma duyusunda bozulma
• Gece körlüğü
• Gözün kornea tabakasında şişme ve bulanıklaşma
• Davranış bozuklukları

Yukarıda söz edilen hastalığın tanımlanmasında önce bu hastalığa sahip olan çocuklar ne yazk ki erken yaşlarda kaybedilmekteydi. Oysa günümüzde ağızdan alına çinko takviyeleri ile bu durumlar engellenebilmektedir

Beslenme yolu il eyeterli miktarda çinko alamayan kişilerde yukarıdaki belirtilerle seyreden şiddetli çinko yetmezliği tablosunun ortaya çıkması neredeyse olanaksızdır. Bu tablo en sık adı geçen genetik hastalığın varlığında görülür. Bununla birlikte yaygın ve şiddetli yanık hastaları ile kronik ishal hastalarında da şiddetli çinko yetmezliği görülebilmektedir.

Kimler çinko yetmezliği açısından risk altındadır?

• Yenidoğanlar ve çocuklar
• Gebe ve emziren kadınlar (özellikle 20 yaşından küçük anne ve anne adayları)
• Çeşitli nedenler ile ağızdan beslenemeyip hastane koşullarında damardan beslenmesi gereken kişiler
• Anoreksiya nervoza gibi şiddetli beslenme bozukluğu olan kişiler
• Çölyak hastalığı ya da kısa barsak sendromu gibi hastalığı olanlar
• Crohn ya da ülseratif kolit gibi kronik barsak hastalığı olanlar
• Alkolikler
• Orak hücreli anemi adı verilen kan hastalığı olanlar
• 65 yaş üstü kişiler
• Vejeteryanlar

Hamilelikte çinko gerekli midir?
Hamilelik vücudun çinko gereksiniminin arttığı bir dönemdir. DNA ve protein yapısında önemli rolü olan bu mineralin yeterli miktarda alımı, hücre yapımının son derece hızlı olduğu hamilelik döneminde önemlidir. Hamile olmayan 19 yaşından büyük bir kadının günlük çinko gereksinimi günde 8 miligram iken hamilelikte bu oran 11 miligrama çıkmaktadır. Emziren kadınlarda ise günde 12 miligram çinko almak gereklidir.

Çinko eksikliğinin hamilelikte ne gibi etkilerinin olabileceği konusunda net bir bilgi yoktur. Bazı çalışmalarda bu mineralin eksikliğinin erken doğum ve düşük doğum ağırlığı ile ilgisinin olabileceği ileri sürülmekle birlikte kesin kanıt bulunmamaktadır.

Hangi besinlerde çinko bulunur?
Çinko en çok et ve deniz ürünlerinde bulunur. Çinko açısından en zenginbesin maddesi istiridyedir.Buna karşılık gebelikte çiğ istiridye ve diğer kabukluluarın tüketilmesi önerilmez.

Vejeteryan beslenenlerde hamilelikte yeterli çinko alamama olasılığı vardır. Bu gibi durumlarda çinko ile desteklenemiş mısır gevreği, müsli gibi gıdaların tüketilmesi yararlı olacaktır.