Dünya üzerinde var olmaya başladığından beri insanların toplu ölümüne neden olan 3 büyük etken savaşlar, tedavi edilemeyen enfeksiyonlar ve açlık iken son 40-50 yılda dünya üzerinde, normaldan fazla beslenme ve bunun neden olduğu hastalıklar nedeni ile hayatını kaybedenlerin sayısı, açlıktan ölenlerin sayısını geçti. Yani günümüzde aşırı besin tüketimi ve obezite açlıktan daha ciddi bir sorun.
Modern dünyanın ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş ülkelerin en önemli sağlık sorunlarının başında beslenme bozukluklarına bağlı durumlar geliyor. Doğru ve dengeli beslenmeme, obeziteden kısırlığa kadar pek çok sağlık sorununun ana nedeni. Bunun farkına varan toplumlar beslenme bozukluklarından kaynaklanan durumları telafi etmek için değişik ilaçlar ve yapay vitamin ilaçlarına yöneliyorlar. Özellikle kuzey Amerika’da insanlar avuç avuç vitaminler tüketiyorlar.
Elbette bazı durumlarda değişik vitaminlerin dışarıdan alınması gerekli olabilir. Buna karar verecek olan kişi ise doktorunuzdur. Yapılacak tetkikler sonucu eksik saptanan vitamin ve minerallerin yerine konması için vitamin ilaçları, doğal besin destekleri ya da besin maddelerinin direkt olarak tüketilmesi önerilebilir.
Bebek sahibi olmaya karar verenlerde de durum farklı değildir. İster kendiliğinden çocuk sahibi olmayı denemeye başlayacaklar isterse tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme tekniklerine başvuracak çiftler için önceden bazı maddelerin vücutta eksik olup olmadığını anlamaya çalışmak ve eksikliği saptananların yerine konması kritik öneme sahiptir.
Herhangi bir vitamin, multivitamin ya da besin desteğine başlamadan önce tam bir analiz yapılarak hangilerinin eksik ya da fazla olduğunun saptanması ve buna göre kişiselleştirilmiş tedavi ve destek sağlanması başarı açısından çok önemlidir.
Bebek sahibi olmaya çalışanlar için kritik öneme sahip olan bazı vitamin ve mineraller şunlardır:
Beta-karoten
Bu fitobesin hormonların birbiri ile ahenk içinde işlev görmesi açısından önemlidir. Gebelik oluştuktan sonra düşüklerin engellenmesinde de önemi olduğu düşünülmektedir.
B vitaminleri
Tüm B grubu vitaminler yumurtlama işlemini kolaylaştıran maddelerdir. Özellikle B6 vitamini gebeliği yerinde tutan ana madde olan ve düşüklerin ve erken doğumların engellenmesi amacıyla sıklıkla reçete edilen progesteron hormonunun kandaki doğal düzeyinin artmasına yardım eder.
Bromelain
Bu grup enzimler vücuttaki proteinlerin sindirilmesinde rol oynar. Aynı zamanda döllenmiş yumurtanın rahim içinde tutunmasında da önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Bu nedenle ovülasyondan yani yumurtlamadan hemen sonra ya da tüp bebek tedavisi gören kadınlarda embryo transferinden hemen sonra bolca tüketilmesinde çok yarar vardır.
C Vitamini
Bu mucizevi vitamin bağışıklık sitemini güçlendirmesinin yanı sıra demir emilimini ve progesteron üretimini arttırır. Yetersiz progeteron salınımı ile karakterize luteal faz yetmezliği durumlarında yumurta döllense bile bebek rahim içinde tutunamaz. İşte C vitamini progesteron üretimini destekleyerek üreme potansiyelini arttırabilir. Erkeklerde ise sperm haraketliliği üzerinde etkisi olduğu bilinmektedir. Ayrıca C vitamini sperm kalitesi üzerinde de olumlu etkiye sahiptir.
Kolin
Suda çözünen bu besin maddesi hem annenin hem de bebeğin beyni için büyük önem taşır. Kolin’in doğumsal defektleri azaltmada etiliki olduğu bilinmektedir.
Konzim Q10
Kalp sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğu bilinen bu doğal enzim aynı zamanda üreme potansiyeli üzerinde de çok büyük rol oynar. Yapılan hayvan çalışmalarında yumurta ve sperm kalitesi üzerinde çok büyük etkisi olduğu gösterilmiştir. Hatta bu etki o kadar büyüktür ki yaşlanmaya bağlı oluşan doğal değişimleri bile bir miktar geri çevirebileceği düşünülmektedir.
D Vitamini
Son dönemlerin yıldız vitamini. Yağda eriyen bu vitamin üreme hormonlarının yapımında kritik role sahiptir. Yapılan çalışmalar kısırlık sorunu yaşayan kadınların kandaki D vitamini düzeylerinin de düşük olduğunu göstermiştir. Yale üniversitesinde yapılan bir çalışmada yumurtalama bozukluğu yaşayan kadınların neredesye %40’ında D vitamini kritik düzeyin altında bulunmuştur.
D Vitamini aynı zamanda vücuttaki inflamasyonun giderilmesinde de etkilidir. Yapılan son çalışmalar enflamasyonun gebe kalma üzerinde olumsuz etki gösterdiğini ortaya koymuştur.
E vitamini
Bu vitamin gelişmekte olan yumurta hücresinin etrafındaki sivida bolca bulunduğundan vücuttaki eksikliği üreme potansiyeli üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Benzer şekilde eksikliğinin farelerde fertiliteyi olumsuz etkilediği labovatuar deneylerinde gösterilmiştir.
Erkeklerde ise E vitamininin sperm kalitesini arttırdığı bilinmektedir.
Güçlü bir anti oksidan olan E vitamini hem erkekler hem de kadınlar için üremenin yanısıra genel sağlık açısından da son derece önemlidir.
Folik asit
Gebe kalmaya çalışanlarda ve gebelerde vitamin ve mineraller arasında en önemlisinin folik asit olduğu uzun zamandır bilinen bir gerçek. Folat isimli doğal maddenin sentetik formu olan folik asit aslında B9 olarak da bilinen bir B grubu vitamin kompleksidir. Folik asit bebek sahibi olmayı planlayan kadınlar için çok kritik bir öneme sahiptir çünkü anne karnında büyüyen bebeğin sınır sisteminin düzgün gelişmesinde rol alır. Bu etki neredesye döllenme anında yani kadın hamile olduğunun farkında değilken başlar ve 12. haftanın yani kabaca 3. ayın sonuna dek sürer. Bu nedenle gebe kalmaya çalışan kadınların folik asit desteği alması önemlidir.
Folik asit erkekler açısından da önemlidir. Berkley Tip Fakültesinde yapılan bir araştırma dietlerinde yüksek folik asit içeren erkeklerde folik asitten fakir beslenenlere göre anormal sperm sayısının %20 daha az olduğunu ortaya koymuştur.
Demir
Gebeliğin kadınlarda fizyolojik anemiye neden olduğu bilinen bir gerçektir. Ancak gebe kalmaya çalışan kadınlarda demir düzeyinin düşük olması yumurtlama bozukluklarına neden olabilir ki bu da sonuçta gebe kalmayı güçleştiren bir risk faktörüdür.
Omega 3
Omega 3 vücutta üretilemeyen ve mutlaka dışarıdan alınması gereken bir besin maddesidir. Omega 3 yağ asitleri yumurtalıklardan yumurta hücresinin salınması yani yumurtama, üreme ile ilgili hormonların dengelenmesi ve rahime olan kan akımının artması üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Bebeğin beyin gelişimi ve zeka düzeyi üzerinde olumlu etkileri olduğu düşünülse de bu konu bilimsel olarak henüz kanıtlanmış değildir.
Selenyum
Erkelerde sperm hareketliliği kadınlarda ise kadınlık hormonu olan ostrojenin metabolizması ile direkt ilgisi vardır. Çok kuvetli bir detox ajanıdır. Yumurtalarınızı, kalitelerini bozan serbest radikallere karşı koruma konusunda çok etkilidir.
Çinko
Bebek sahibi olmak isteyen erkekler için çinko çok önemlidir çünkü hem sperm hareketliliğini hem de sperm kalitesini arttırmada ciddi etkisi vardır. Çinko kadınlar için de önemli bir mineraldır. Amerikan Hastalık kontrol ve önleme dairesi verilerine göre düşük çinko düzeyleri ile erken dönem gebelik kayıpları yani düşükler arasında kuvvetli bir bağ vardır.
Hamile kalmak çoğu kadın için çok zor değildir ancak hem ilk defa bebek sahibi olmaya çalışanlarda hem de bunun için bir süredir uğraşan ve tedavi alanlarda beslenme şekli ve önerileri yardımcı olabilir. Bunun için konuya hakim olan doktorunuzdan gerekli bilgi ve önerileri alabilirsiniz.