Hemen herkes hamilelikte beslenmenin öneminin farkındadır. Sağlıklı bir gebelik dönemi yaşamanın önemli kriterlerinden birisi de uygun ve düzenli şekilde beslenmektir. Burada önemli olan fazla miktarda yemek değil kaliteli beslenmedir. Kaliteden kastedilen ise gebelik sırasında gereksinim duyulan tüm maddeleri yeterli ve uygun miktarlarda almaktır.
Karnınızda gelişmekte olan bebeğiniz gelişmesi için gerek duyduğu tüm vitaminler, mineraller ve enerji yani kalori için size bağımlıdır. Gebelikte iyi beslenmeden kastedilen uygun diyet bebeğinizin tüm bu gereksinimlerini karşılayan dengeli bir beslenmeyi gerektirir. Bebeğinizin hem fiziksel hem de zihinsel gelişimi için gerek duyduğu besin maddelerinden birisi de Omega 3 adı verilen yağ asitleridir. Omega 3 aynı zamanda sizin de kendi sağlınız ve hamilelik sırasındaki iyiliğiniz için gereklidir.
Omega 3 nedir ?
Omega 3 adı verilen maddeler biyokimyada çok zincirli doymamış yağ asitleri olarak adlandırılan yapıtaşlarıdır. Balık başta olmak üzere bazı besin maddelerinde bolca bulunurlar. Bunlar aynı zamanda esansiyel besin maddeleri sınıfındadırlar. Yani insan vücudunda üretilmedikleri, buna karşın fiziksel ve zihinsel gelişim için varlıkları elzem olduğu için dışarıdan besinler yolu ile alınmaları şarttır.
Omega 3’lerin değişik türleri var mıdır?
Evet. Omega 3 belirli bir grup yağ asidine verilen genel bir isimdir. Üç ana tip omega 3 yağ asidi vardır. Bu 3 değişik türün de vücutta değişik görevlerde rol aldığı düşünülmektedir
- Eicosapentaenoic acid (EPA): EPA temel olarak balık ve balık yağında bulunur.
- Docosahexanoic Acid (DHA): DHA vücut fonksiyonları için en önemli olan yağ asididir ve temel olarak balıkta bulunur.
- Alpha-Linolenic Acid (ALA): ALA en çok koyu yeşil yapraklı sebzelerde bulunur ve vücutta önce EPA’ya daha sonra ise DHA’ya dönüştürülür.
Omega 3’ler ve gebelik ?
Son 10 yıl içerisinde Omega 3 yağ asitlerinin gebelikte hem bebek hem de anne açısından önemi çok daha iyi anlaşıldı. Yapılan çalışmalar Omega 3 yağ asitlerinin anne karnındaki bebeğin
- beyin oluşumu ve gelişimi,
- Görmeyi sağlayan retina’nın gelişimi,
- Sinir sisteminin gelişimi
aşamalarında önemli rol oynadığını göstermiştir.
Öte yandan anne açısından bakıldığında ise
gebelik zehirlenmesi olarak adlandırılan preeklampsi, erken doğum ve doğum sonrası depresyon risklerini azalttığı düşünülmektedir.
Gebelik sırasında besinler yolu ile yeterli miktarda omega 3 alınmadığında bebek gereksinim duyduğu bu maddeleri annenin depolarından kullanmaktadır. Omega 3 lerin beyinde depolandığı düşünüldüğünden bu durumda tüm gebelik boyunca anne bir miktar beyin hücresi kaybına uğrayabilir.
Omega 3 yağ asitlerinin aynı zamanda bebeğin büyümesine ve kilo almasına da yardımcı olduğu bu sayede düşük doğum ağırlığının önüne geçebildiği kabul edilmektedir.
Gebelik sırasında yeterli miktarda Omega 3 alan annelerin bebeklerinin uzun dönemde dikkat toplama yeteneklerinin daha fazla olduğu ve benzer şekilde görme gelişimlerinin omega 3 almayan annelerin bebeklerine göre daha iyi olduğu da ileri sürülmektedir. Ayrıca Omega 3 alan annelerin bebeklerinin ileri dönemde daha az davranış problemi gösterdiği ve meme ile prostat kanserine yakalanma şanslarının daha azaldığı da ileri sürülmektedir.
Yapılan bir çalışmada 9 aylık bebeklerin problemle karşılaştığında çözme yetenekleri incelenmiş ve anneleri gebelik sırasında omega 3 alan bebeklerin bu konuda almayanlara göre anlamlı oranda daha başarılı olduğu gösterilmiştir. Aynı çalışmada Omega 3 alımının bebeklerin IQ düzeyi ya da hafıza yeteneklerini etkilemediği ortaya konmuştur.
Omega 3 ne zaman alınmaya başlanmalıdır?
İdeal olan kendi sağlığınız açısından da tüm yaşamınız boyunca yeterli miktarlarda omega 3 almanızdır.
Bebeğiniizn gelişimi açısından ise son 3 ayda günde en az 250 mg Omega 3 alınması önerilmektedir. Bu dönem bebeğin beyin gelişiminin %70’inin gerçekleştiği devredir. Ayrıca sinir sistemi de gelişimini büyük ölçüde bu son dönemlerde tamamlar.
Omega 3 kaynakları nelerdir?
Omega 3ler açısından en zengin besin maddeleri balıklardır. Bunlar arasında en fazla Omega 3 içerenler ise
- Uskumru
- Ringa balığı
- Sardalya
- Hamsi
- Somon
- Ton balığıdır
Bu balıklar arasında büyük olanlar civa başta olmak üzere bazı kimysal çevresel faktörler tarafından kirletildiğinden küçük balıkların tercih edilmesi önemlidir.
Ülkemiz açısından bakıldığında hamsi ve sardalya çok önemli ve değerli besin maddeleri olarak öne çıkmaktadır.
Omega 3 yağ asitleri balık dışında diğer bazı besin maddlerinde de bulunmaktadır.
- Ispanak, kara lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
- Keten tohumu
- Ayçekirdeği
- Omega 3 ile zenginleştirilmiş yumurta, ekmek, meyvesuyu gibi besinler
ve bunların dığında belki de en önemlisi Ceviz
Gebelikte Omega 3 almak gerekir mi?
Besinler yolu ile alınmakla birlikte gebelikte yeterli miktarda Omega 3 aldığınızdan emin olmak için doktorunuz gebeliğinizin 2. yarısında size balık yağı tabletleri almanızı önerebilir. Burada önemli olan balık karaçiğerinden hazırlanmış ürünleri kullanmamaktır. Bunlar yüksek dozda A vitamini içerdiğinden bebek üzerinde olumsuz etkilere neden olabilirler.
KAYNAKLAR
- The effect of fish and omega-3 LCPUFA intake on low birth weight in Indian pregnant women Muthayya S, Dwarkanath P, Thomas T, Ramprakash S, Mehra R, Mhaskar A, Mhaskar R, Thomas A, Bhat S, Vaz M, Kurpad AV.Eur J Clin Nutr. 2007 Oct 24
- The roles of long-chain polyunsaturated fatty acids in pregnancy, lactation and infancy: review of current knowledge and consensus recommendations.Koletzko B, Lien E, Agostoni C, Böhles H, Campoy C, Cetin I, Decsi T, Dudenhausen JW, Dupont C, Forsyth S, Hoesli I, Holzgreve W, Lapillonne A, Putet G, Secher NJ, Symonds M, Szajewska H, Willatts P, Uauy R.J Perinat Med. 2008;36(1):5-14.
- Relationship between long-chain polyunsaturated fatty acids at birth and motor function at 7 years of age.Bakker EC, Hornstra G, Blanco CE, Vles JS.Eur J Clin Nutr. 2007 Dec 19
- Maternal consumption of a docosahexaenoic acid-containing functional food during pregnancy: benefit for infant performance on problem-solving but not on recognition memory tasks at age 9 mo.Judge MP, Harel O, Lammi-Keefe CJ.Am J Clin Nutr. 2007 Jun;85(6):1572-7.
- Prenatal and early postnatal fatty acid status and neurodevelopmental outcome.Hadders-Algra M, Bouwstra H, van Goor SA, Dijck-Brouwer DA, Muskiet FA.J Perinat Med. 2007;35 Suppl 1:S28-34