Korunmasız girilen cinsel ilişkiden sonra istenmeyen bir gebeliği önlemek için uygulanan yöntemler acil kontrasepsiyon olarak tanımlanır. Bu amaçla ilişkiden sonraki ilk 72 saat içinde yüksek doz östrojen ve progesteron ya da sadece progesteron içeren haplar alınabileceği gibi, ilk 7 gün içinde spiral de takilabilir.
Dünyanın çeşitli ülkelerinde korunmasız bir ilişkiden sonra istenmeyen gebelikleri önlemek amacıyla uzun zamandan beri kullanılan, İngilizce “morning after pill” olarak tanımlanan ve Türkçeye “ertesi gün” ya da “ertesi sabah” hapı şeklinde çevrilebilecek olan bu ilaçlar 2003 yılının son günlerinde iki ayrı ilaç firması tarafından Türkiye’de de satışa sunuldu.
Eczanelerde reçetesiz olarak satılan bu ilaçlardan ilki hem östrojen hem de progesteron hormonu içeriyor. Acil doğum kontrol kiti olarak tanımlanan Preven isimli ürün içinden bir adet kullanım kitapçığı, bir adet gebelik testi ve 4 adet haptan oluşuyor.
Uygulama daha önceden oluşmuş gebeliklerin sonlandırılmasında etkili olmadığı için kullanım öncesinde kadının geb olmadığının bilinmesi gerekli. Bu nedenle kullanım öncesi ürünün içinden çıkan gebelik testinin yapılması şart. Gebelik testinin olumsuz olduğu görüldükten sonra kutunun içinden çıkan 4 adet hap kullanım kitapçığında tarif edildiği şekilde alınıyor.
Norlevo adıyla piyasaya sürülen diğer ürün ise sadece progesteron hormonu içeriyor. Kutunun içinden 2 adet hap çıkıyor. Bu haplar korunmasız ilişki sonrası ilk 72 saat içinde önerilen şekilde alındığında gebeliği yüksek oranda engelleyebiliyor.
Ancak dikkat edilmesi gereken nokta cinsel eğitim düzeyinin yetersiz olduğu ya da hiç olmadığı Türkiye gibi ülkelerde bu ilaçların biliçsiz kullanımının istenmeyen sonuçlar doğurabilecek olması. Cinsel bilincin ve doğum kontrolu alışkanlığının olmadığı durumlarda etkili ve güvenli bir doğum kontrol yöntemi kullanmak yerine her ilişki sonrası çok hatalı bir şekilde ertesi gün haplarının kolaylıkla kullanılabilecek olması bu ilaçların reçetesiz satılması ile ilgili en önemli endişe kaynağı. Çünkü ertesi gün hapları rutin kullanım açısından uygun değil.
Bilinen ciddi yan etki görülme şansı az olmakla birlikte yöntem cinsel ilişki sırasında prezervatifin yırtılması ya da delinmesi, rahim içi aracın yerinden çıkması, geri çekmede hata, doğum kontrol haplarının unutulup alınmaması ve tecavüz gibi olaylar sonrasında kullanılmalıdır. Herhangi bir nedenle ilişki sırasında hiçbir yöntem uygulanmayan durumlarda kullanımı ise sınırlandırılmalıdır. Çiftler bu ilaçlara güvenerek prezervatif, doğum kontrol hapı, spiral gibi etkili bir doğum kontrol yöntemi kullanmaktan vaz geçmemelidir.