Doğum sırasında bebeklerin %95’inde fazlasında önde gelen kısım bebeğin kafasıdır. Ancak bebeğin kafasıın pelvik çatı içinde duruş şekli de doğum üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Baş geliş bebeklerin önemli bir kısmında bebeğin kafasının oksiput adı verilen arka kısmı annenin önüne (anterior) doğrudur. Olması gereken geliş şekli occuput anterior adı verilen bu pozisyondur. Eğer bebebğin yüzü annenin karnına yani önüne doğru bakıyorsa bu durumda kafasıını arka kısmı anne adayının sırtına doğru demektir ve bu durum oksioput posterior geliş olarak adlandırıır.
Başlamış doğum eylemlerinin yaklaşık %20’sinde başlangıçta bebeğin duruşu oksiput posterior şeklindedir ve eylem ilerledikçe bebek kafasının çevirerek yüzünü annenin arkasına doğru çevirir ve doğum kanalından geçmek için uygun pozsiyonu alır. Ancak yaklaşık %5.5 olguda bu dönüş gerçekleşmez ve bu durum persiste (kalıcı) oksiput posterior olarak adlandırılır ve en sık görülen fetal duruş bozukluğudur.
Oksiput posterior gelişin sakıncakları nelerdir?
Bu durumda bebek doğum kanalına en uygun optimal çapları ile giremez. Oksiput posterior gelişte temel sorun uygunsuz çaplar ile birlikte bebeğin kemik kısımlarının anne adayının kemik kısımları ile yan yana olmasıdır. Kasılmalar sırasında ortaya çıkan basınç bebeğin kafasının anne adayının kemik yapılarına doğru iteler. Bu iteleme annenin belinde oldukça şiddetli ağrılara neden olabilir. Anne adayı kasılmaları sadece bel ağrısı olarak hissedebilir. Bu ağrılar zaman zaman kasılma olmayan dönemlerde de görülebilir. Genel olarak oksiput posterior pozisyona bağlı olarak gelişen bel ağrıları epidural anesteziden bile çok fazla yarar görmez.
Posterior pozisyonda kemik yapılar yan yana olduğunda bebeğin kafa kemikleri ile doğum kanalına kendini adapte etmesi güçleşmektedir. Bu nedele doğum eylemi alışılagelenden çok daha uzun sürer. Bebeğin doğum kanalı içinde ilerleyerek inmesi zaman alır. Bebek bu süreç içinde kafasını arkaya çeviremez ise tam açıklık sağlandıktan sonra doğuma kadar geçen süre çok uzar. Bebek doğum sırasında yaptığı doğal hareketi olan kafasını arkaya doğru kaldırma hareketini yapamaz.
Bebeğin kafasının ilerlememesi durumunda sezaryen gerekliliği ortaya çıkabilir.
Oksiput posterior neden olur?
Bunun bilinen bir nedeni yoktur. Daha önceden düşünülen bebeğin zaten oksiput posterior (OP) pozsiyonda olduğu ve kafasın öne çevirmekte sorun yaşadığ şeklindeydi. Oysa ultrason eşliğinde yapılan gözlemler bunun doğru olmadığını gerçekte eylem başlangıcında normal pozisyonda olan (oksiput anterior (OA)) olan bebeklerin eylem sırasında bir hata sonucu kafalarını öne çevirdiklerini göstermiştir. Örneğin 270 baş gelişi gerçekleşen doğumun incelendiği bir araştırmada 25 tane bebek oksiput posterior olarak doğurtulmuş bunların 17 tanesinin ise eylem başlamadan önce olması gerektiği gibi oksiput anterior olduğu görülmüştür. Dolayısı ile okspiut posterior geliş önceden var olan değil doğum eylemi sırasında ortaya çıkan bir sorundur.
Okspiut posterior için risk faktörleri nelerdir?
- İlk gebelik vedoğum olması
- Anne yaşının 35’den ileri olması
- Obesite
- Daha önceden OP doğum öyküsü
- Gebelik haftasının 40 üzerine olması (miad aşımı)
- 4000 gramdan büyük bebek
Oksiput posterior’un bulguları nelerdir?
Eylem başlamadan önce bebeğin oksiput posterior olması bir anlam ifade etmez çünkü eylem sırasında kafasın çevirip olması gereken pozisyonu alma olasılığı çok fazladır. Bazen doğum eylemi süresince muayeneler sırasında doktor bebeğin oksiput posterior olduğunu anlayabilir ancak bu çoğu zaman mümkün olmamaktadır. Genelde eylemin beklenilenden uzun sürmesi, bebeğin kafasının inmemesi ve hastanın şiddetli bel ağrılarından yakınması ile durumdan kuşkulanılır ve ultrason ile bakılarak tanı konabilir.
Okspiut posterior durumunda doğum nasıl olmaldır?
Oksiput posterior geliş tek başına bir sezaryen gerekliliği değildir. Ancak eylemin ilerlememesi durumunda normal doğumda çok fazla ısrarcı olunmaması daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Yapılan araştırmalarda normal doğum olarak başlayan eylemlerde acil sezaryene geçiş oranları oksiut posterior bebeklerde yaklaşık 3 kat daha fazladır. Benzer şekilde vakum ya da forseps takılması, geniş episyotomi gerekmesi gibi operatif vajinal doğum oranları da OA bebeklere göre yaklaşık 2 kat fazla görülmektedir. Epizyo açılsa bile makata kadar uzayan yırtıkların görülme riski normalden daha fazladır. Yine bu bebeklerde doğumda birkaç kez vakum takılıp, bebeğin çıkmaması nedeni ile acil sezaryene geçiş oranları da oksiput anterior bebeklere göre oldukça fazladır.
KAYNAKLAR
- Peregrine, E, O’Brien, P, Jauniaux, E. Impact on delivery outcome of ultrasonographic fetal head position prior to induction of labor. Obstet Gynecol 2007; 109:618.
- Sizer, AR, Nirmal, DM. Occipitoposterior position: associated factors and obstetric outcome in nulliparas. Obstet Gynecol 2000; 96:749.
- Ponkey, SE, Cohen, AP, Heffner, LJ, Lieberman, E. Persistent fetal occiput posterior position: obstetric outcomes. Obstet Gynecol 2003; 101:915.
- Cheng, YW, Shaffer, BL, Caughey, AB. Associated factors and outcomes of persistent occiput posterior position: A retrospective cohort study from 1976 to 2001. J Matern Fetal Neonatal Med 2006; 19:563.