Fetusun anne karnındayken yaptığı bazı hareketlerin ve değişik uyarılara verdiği cevapların değerlendirilerek fetusun anne karnında güvende olup olmadığını anlamaya yarayan testlerdir.
Fetal Biofizik Aktiviteler
Bebek anne karnında bazı istemli ve istemsiz hareketlerde bulunur. Bunlara biofizik aktiviteler adı verilir. Biofizik aktiviteler 6 kategoride toplanır.
- Fetal tonus, göğüs kafesi ve gövde hareketi gibi genel aktiviteler.
- Emme, yutma, idrar yapma ve refleks gibi spesifik aktiviteler
- Göz kapatarak uyuma
- Kalp atımı
- Göbek kordonu damarlarında atım
- İstemli hareketler ve bazı uyarılara cevap verme
Kademeli Hipoksi modeli
Fetal gelişim esnasında ilk faal hale gelen aktiviteler oksijensizlikten en son etkilenir. Buna kademali hipoksi modeli adı verilir. İlk aktive olan bölge merkezi sinir siteminde tonusu yani kasların normal sertliğini ayarlayan bölge olduğundan oksijen yetmezliği durumunda en son kaybolacak aktivitedir. Benzer şekilde en son gelişen fetal kalp aktivitesi de ilk etkilenen parametre olacaktır.Fetal tonusun yok olduğu durumlarda bebeğin kaybedilme riski çok yüksektir. Burada etkili mekanizma oksijen yetmezliği sonucu fetusun kanının pH’ında değişim olması ve asit ortaya çıkmasıdır.Bu tabloya asidoz adı verilir.Normalde insan kanının pH’ı 7.35-7.45 arasındadır. Bu değer 7.10’un altına düştüğünde bebek kaybedilir. Fetalasidozun ilk bulgusuNST‘nin nonreaktif hale gelmesidir.
Fetal Kalp Hareketleri
Normalde miadında bir fetusdabebeğin kalp atım hızı 120-160 atım dakika civarındadır. Ortalama hız ise 140 civarıdır.Bu ortalama hıza bazal atım hızı denir. Bazal atım hızının 2 dakikayı geçmeyen artışlarına akselerasyon düşüşlerine ise deselerasyon adı verilir. Fetal kalp hızı reaktivitesi ise fetal hareket ile birlikte olan akselerasyonlardır. Bu reaktivite 28. gebelik haftasında belirir. Bu nedenle 28. haftadan önce NST güvenilir değildir.
Fetal Solunum Hareketleri
İlkkez 10-14. haftalarda ortaya çıkar.20-21. haftalarda ultrasonda tespit edilebilir.Hareketler ilk zamanlarda düzensizdir fakat gebelik ilerledikçe düzene girer.Gebelik ilerledikçe solunum hızı azalır ancak bebeğin solunum için harcadığı zaman artar.34-35. haftalarda fetus zamanının %30’unu solunum için harcar ve bunun büyük kısmı yemeklerden 2 saat sonra görülür.Bu nedenle gözlemler yemeklerden 2 saat sonra yapılmalıdır. Bu dönemde 2 solunum hareketi arasında geçen süre 30-35 dakikayı aşmaz.
Fetal Gövde hareketleri
Bunlar birçok gebe tarafından hissedilen hareketlerdir. Bu hareketlerdekibir azalma fetal tehlikenin ilk işareti olabilir. Normal bir gebelikte 1 saat içinde anne tarafından hissedilen ve edilemeyen hareketlerin toplamı 20-50 civarındadır.Hareketler gceleri biraz daha artar, 24. haftadan sonra ise bir miktar azalır.Fetal solunum hareketleri ile gövde hareketleri arasında ters ilişki vardır. Solunum durduğunda gövde hareketleri artar.
Eğer 12 saat içinde anne tarafından hissedilen en az 10 hareket olmazsa veya 10 hareket için geçen süre 1 hafta öncekinin 2 katıysa anormal olarak kabul edilir ve araştırılması gerekir.Anormal hareket olan vakaların %10’unda ileri tetkik ve teadvi yapılmaz ise %10-30 fetal ölüm olur. fetal hareketler ultrason ile tespit edilir. Fetal hareketlerin gelişimi 16. haftaya kadar tamamlanır. Hareketlerin gelişme sırası şu şekildedir.
- Genel hareketler
- Hıçkırma
- Kol ve bacakların izole hareketleri
- Kafanın geriye doğru atılması
- Solunum
- Gerinme
- Kafanın öne doğru eğilemesi
- Çiğneme
- Yutma
16. haftadan sonra yeni bir hareket gelişmez.
Fetal Tonus
7.5-8.5. gebelik haftalarında gelişir. Oksijen azlığından ve asidozdan en son etkilenen oluşumdur. Fetal tonusun olmaması durumunda bebek kaybı daha sık beklenir.Fetal tonusun tek başına bozuk olması çok fazla anlam ifade etmez. Eğer tonus kaybı ile birlikte NST de non reaktif ise ciddi bir tehlike söz konusudur.
Amniyon Mayii
Amniyon mayiinin miktarıda fetusun durumu hakkında bilgi verebilir. Oksijenin az olduğu durumlarda bebekteki kan akımının yaşamsal organlara yönlendirilmesi sonucu amniyon sıvısını yapan böbrek ve akciğerlere daha az kan gider ve sonuçta amniyon sıvısı azalır.
Pasentanın Durumu
Ultrasonografide plasentanın durumu gebeliğin gidişatı hakkında bilgi verebilir. Plasentanın yaşlanma belirtileri göstermesi fetusun tehlikede olabileceğini belirtebilir ancak günümüzde plasentanın evrelerdirilmesi çok fazla önem taşımamaktadır.
Biyofizik skorlama
Fetusun solunum hareketleri, fetal hareketler, fetal tonus, amniyon sıvı miktarı ve NST birarada değerlendirilir ve her bir parametre 0-2 arasında skorlanır. Sonuçta biofizik skor ortaya çıkar. Bu 0 ile 10 arasında bir sayıdır. 8 ve üzeri normal olarak kabul edilir. Skor 6 ise test şüpheli, 0-4 arası ise anormal olarak kabul edilir.
Takip
Eğer normal bir skor elde edilir ise testler haftada bir kez tekrarlanır. Diabet ve günaşımında haftada 2 kez test önerilir.
| Skor 8-10 | Normal izleme devam edililir. Eğer amniyon mayii azalmış ise gebelik sonlandırılır. Diğer vakalarda haftada bir kez tekrarlanır |
| Skor 6 | 4-6 saat sonra skorlama tekrarlanır. Yine 6 çıkar ise 24 saat sonra yeniden yapılır. Yine 6 olması durumunda eğer fetus matür ise gebelik sonlandırılır. |
| Skor 4 | Bebek 36. haftadan büyük ise gebelik sonlandırılır. 36 haftadan küçük gebeliklerde 24 saat sonra tekrarlanır. Gene 4 bulunursa gebelik sonlandırılır. |
| Skor 0-2 | Gebelik yaşına bakılmaksızın gebelik sonlandırılır |